W lutym, na naszym blogu ukazał się artykuł dotyczący planowanej na dzień 25 marca 2021 roku, uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego dotyczącej kluczowych zagadnień dla losów postępowań sądowych w zakresie umów o kredyt indeksowany/denominowany kursem CHF.
W związku z panującą pandemią termin podjęcia uchwały został zmieniony kilkukrotnie, a obecnie planowany jest na dzień 11 maja 2021 roku.
Tak odległy termin od pierwotnie planowanego, nie został ustalony przypadkowo. Należy bowiem mieć na uwadze, iż na dzień 29 kwietnia 2021 roku zaplanowano wydanie wyroku przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie pytań prejudycjalnych skierowanych przez Sąd Okręgowy w Gdańsku (TSUE C – 19/20). Pytania te skierowane zostały do TSUE w związku z toczącym się przed tym sądem, postępowaniem przeciwko Bankowi BPH S.A. z siedzibą w Gdańsku.
Pięć pytań prejudycjalnych ma dotyczyć przede wszystkim interpretacji przepisów Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku, w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich oraz ich zastosowania w porządku krajowym.
Odpowiedź na pierwsze pytanie ma ustalić: czy sąd krajowy ma obowiązek stwierdzenia nieuczciwości warunku umowy zawartej z konsumentem także w sytuacji, gdy niedozwolone postanowienia umowne zostały zmienione aneksem do umowy w taki sposób, że przestały być nieuczciwe, a stwierdzenie nieuczciwości warunku w jego pierwotnym brzmieniu może skutkować unieważnieniem całej umowy?
Pytanie te jest niezwykle istotne z uwagi na to, iż obecnie w orzecznictwie dominuje pogląd, zgodnie z którym Sąd bada zgodność zapisów umowy z prawem konsumenckim, na dzień zawarcia umowy klienta z bankiem. Natomiast później zawierane aneksy nie mają znaczenia dla stosunku prawnego istniejącego pomiędzy stronami umowy.
Pytanie drugie dotyczy możliwości stwierdzenia nieuczciwości tylko niektórych elementów warunku umownego, dotyczącego ustalania przez bank wewnętrznego kursu wymiany waluty, do której indeksowany jest udzielony konsumentowi kredyt, poprzez wyeliminowanie marży kredytu wkalkulowanej w mechanizm ustalania kursu wewnętrznego banku przy pozostawieniu w umowie średniego kursu NBP.
Pytanie trzecie zadane zostało w kontekście uchwalonej już ustawy antyspreadowej i w zasadzie zmierza do ustalenia czy uchwalenie ustawy antyspreadowej może skutkować tym, że sąd nie będzie miał obowiązku stwierdzenia nieuczciwego charakteru postanowienia umownego.
Za najważniejsze z pytań uznać należy pytanie numer cztery i pięć.
Pytanie numer cztery dotyczy bowiem biegu przedawnienia roszczeń klienta wobec banku. Odpowiedź na pytanie ma ustalić czy wyrok wydany w sprawie stwierdzenia nieważności umowy kredytowej, który wydany został na wyraźne życzenie klienta banku, stanowi wyrok konstytutywny i czy dopiero od wydania wyroku roszczenie klienta wobec banku staje się wymagalne i czy od wydania wyroku zaczyna biec termin przedawnienia roszczeń klienta?
Natomiast pytanie numer pięć dotyczy ustalenia czy na sądzie krajowym ciąży obowiązek informowania konsumenta o wszelkich skutkach nieważności umowy – w tym o możliwych roszczeniach z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z kapitału?
Należy mieć na uwadze, że kwestie dotyczące pytań prejudycjalnych będące przedmiotem rozważań TSUE powiązane są ściśle z zagadnieniami oczekującymi na rozstrzygnięcie przed Sądem Najwyższym. Zarówno odpowiedzi na pytania prejudycjalne, jak i uchwała Sądu Najwyższego będą klamrą spinającą dotychczasowe wątpliwości i rozbieżności w ,,sprawach frankowych”. Poruszając kwestię istotnych dla Frankowiczów wyroków należy również pamiętać, iż na dzień 7 maja 2021 roku Sąd Najwyższy przewidział rozpoznanie wniosku Rzecznika Finansowego odpowiadającego na pytanie czy w razie unieważnienia umowy frankowej stronom umowy przysługują roszczenia, o których mowa w przepisach dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia. Jeśli tak, to pojawia się drugie pytanie – czy rozliczenie powinno zostać przeprowadzone zgodnie z tzw. teorią dwóch kondykcji czy teorią salda. Na temat rozliczeń stron w oparciu o teorię salda i dwóch kondykcji pisaliśmy na naszym blogu w poniższym artykule.