Umowa o dzieło różni się od umowy zlecenia tym, że zawsze musi być uwieńczona konkretnym i sprawdzalnym rezultatem. Przy umowie zlecenia inaczej określono przedmiot świadczenia, polegający na dokonaniu czynności prawnej. Dołożenie przez zleceniobiorcę należytej staranności i mimo to nieosiągnięcie zamierzonego skutku nie stanowi przypadku niewykonania zobowiązania.
Zgodnie z art. 627 Kodeksu cywilnego przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Jest to umowa rezultatu, której wynikiem powinno być powstanie określonego w umowie owocu (rezultatu) pracy przyjmującego zamówienie.
Zgodnie z art. 734 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Umowa zlecenia jest więc umową starannego działania, na podstawie której dana osoba zobowiązuje się do dołożenia należytej staranności do wykonania swojej pracy (wykonania zobowiązania). O prawidłowej realizacji umowy przez zleceniobiorcę nie decyduje jej efekt, ale właśnie odpowiednie wykonywanie działań (podobnie jak przy umowie o pracę).
Jak podkreślił Sąd Apelacyjny z Rzeszowie w wyroku z dnia 21 grudnia 1993 r. (III AUR 357/93, OSA 1994, Nr 6, poz. 49), w odróżnieniu od umowy zlecenia umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienia doprowadziły do konkretnego, w przyszłości, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Umowa zlecenia nie akcentuje tego rezultatu, jako koniecznego do osiągnięcia, nie wynika zatem (jak w umowie o dzieło), lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku są elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia, tj. przedmiotowo istotnym.
Konkludując, umowę o dzieło należy zaliczyć do podgrupy umów o „rezultat usługi” i przeciwstawić umowie o pracę – ze względu na brak podporządkowania, oraz umowie zlecenia – jako umowie o staranne wykonanie usługi. W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu jako koniecznego do osiągnięcia. Nie wynik zatem, lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku są elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia, elementem przedmiotowo istotnym (wyrok SA w Rzeszowie z 21.12.1993 r., III AUr 357/93, OSA 1994, Nr 6, poz. 49).
W odróżnieniu od umowy o dzieło przyjmujący zamówienie w umowie zlecenia (umowie o świadczenie usług) nie bierze na siebie ryzyka związanego z niepomyślnym wynikiem czynności; jego odpowiedzialność za właściwe wykonanie umowy oparta jest na zasadzie starannego działania (art. 355 § 1 KC), podczas gdy odpowiedzialność strony przyjmującej zamówienie w umowie o dzieło niewątpliwie jest odpowiedzialnością za rezultat (wyrok SA w Szczecinie z 29.10.2013 r., III AUa 351/13, Legalis).