Ustawa z 31 marca 2020 roku o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568) wprowadziła obowiązek informowania ZUS o zawieraniu umowy o dzieło.
Zgodnie z art. 36 ust. 17 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.) „Płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło informuje Zakład o zawarciu każdej umowy o dzieło, jeżeli umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, w terminie 7 dni od dnia zawarcia tej umowy.”
Obowiązek informowania ma objąć tylko umowy zawierane od nowego roku.
Ponadto, obowiązek informacyjny nie dotyczy umów o dzieło:
- zawartych z własnym pracownikiem;
- wykonywanych na rzecz własnego pracodawcy, ale zawartych z innym podmiotem;
- zawartych z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na wykonanie przez nie usług, które wchodzą w zakres prowadzonej działalności.
Formularz RUD
Od 1 stycznia 2021 roku przedsiębiorcy mają obowiązek wysyłania zgłoszenia na druku ZUS RUD, w którym trzeba będzie podać informacje o osobie, z którą została zawarta umowa o dzieło, a także wszelkie dane kontaktowe do niej. Oprócz danych identyfikujących we wniosku trzeba będzie opisać także przedmiot umowy i okres, na jaki ją zawarto oraz liczbę zawartych umów o dzieło. Nie trzeba będzie jednak ujawniać kwoty wynagrodzenia za wykonanie dzieła.
Formularz RUD można przekazać elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Istotne jest to, że dla każdego wykonawcy dzieła trzeba złożyć oddzielny formularz RUD. W jednym formularzu RUD można wykazać maksymalnie 10 umów zawartych z jednym wykonawcą.
Ewidencja umów o dzieło
Zgodnie z dodanym art. 45 w ust. 1 pkt 1b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych od 01.01.2021 r. jest obowiązek ewidencjonowania informacji dotyczących zawartych umów o dzieło, o których mowa w art. 36 ust. 17 przedmiotowej ustawy.
Ponadto zgodnie z art. 50 ust. 17 pkt 5) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ZUS udostępnia ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz organom Krajowej Administracji Skarbowej na ich żądanie dane dotyczące umów o dzieło, o których mowa w art. 36 ust. 17 – w celu niezbędnym do wykonywania ustawowych zadań zmierzających do skutecznego poboru należności podatkowych i weryfikacji danych własnych oraz zadań analityczno-sprawozdawczych.
W 2021 roku można więc spodziewać się licznych kontroli na gruncie zgodności z prawem i zasadności zawartych umów o dzieło, które niejednokrotnie zastępują umowy o pracę czy umowy zlecenia, co ma na celu uniknięcie obowiązków ubezpieczeniowych i podatkowych.
Pomimo powyższych zmian, umowa o dzieło sama w sobie, nadal nie będzie tytułem do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.